Przeprowadzanie testów na HIV

Po każdej niebezpiecznej sytuacji, jednorazowej lub powtórzonej. Po każdym przypadkowym ryzyku (seks bez zabezpieczenia, eksperyment z narkotykami…) zaleca się wykonanie badania trzy miesiące po wystąpieniu konkretnej ryzykownej sytuacji. W ten sposób uzyskamy wiarygodny wynik. Przy powtarzających się ryzykownych zachowaniach, gdy nie jest zachowany trzymiesięczny odstęp między danym zachowaniem a testem, staramy się ograniczać ryzyko, przestrzegając bezpieczniejszych praktyk, a test wykonujemy w najlepszym przypadku po cół roku, ale minimalnie raz w roku. Wynik badania na zakażenie wirusem HIV w tym przypadku wskazuje na stan sprzed trzech miesięcy.

W przypadku wysokiego ryzyka (np. seks bez zabezpieczenia z osobą zakażoną wirusem HIV, zwłaszcza stosunek analny bez zabezpieczenia) badanie można wykonać wcześniej, bo już 18–22 dni po wystąpieniu ryzyka (oprócz przeciwciał oznaczany jest składnik wirusa zwany antygenem p24). Jednak wynik negatywny nie jest wynikiem końcowym, kolejny test należy przeprowadzić 3 miesiące po wystąpieniu ryzyka, aby potwierdzić, że do infekcji nie doszło.

W przypadku nawiązania nowej, bliższej znajomości, jeśli partnerzy chcą poinformować się wzajemnie o swoim stanie zdrowia – nawet w tym przypadku konieczne jest uwzględnienie okresu trzech miesięcy od wystąpienia ostatniego ryzyka. Wskazane jest wykonanie testu przez oboje partnerów.

Obowiązek badania pod kątem wirusa HIV (zgodnie z prawem) w Republice Czeskiej dotyczy dawców krwi, narządów, tkanek, nasienia, jajeczek, mleka matki i jest również wykonywane u wszystkich kobiet w ciąży.

Do podstawowego badania pod kątem zakażenia HIV stosuje się tzw. test przesiewowy (screening). W badanej próbce krwi (lub śliny) określa obecność przeciwciał przeciwko wirusowi HIV oraz antygenu p24 (cząsteczki znajdującej się wewnątrz wirusa HIV). Testy są przetwarzane przez szereg laboratoriów w Republice Czeskiej z odpowiednim pozwoleniem Ministerstwa Zdrowia Republiki Czeskiej.

Wynik negatywny jest wiarygodnie negatywny, jeśli zachowaliśmy trzymiesięczną przerwę od ostatniej ryzykownej sytuacji.

Wynik reaktywny – laboratorium badające przesyła próbkę do Krajowego Laboratorium Referencyjnego w celu potwierdzenia i tylko tutaj ewentualna pozytywność wyniku zostaje ostatecznie potwierdzona, czyli Krajowe Laboratorium Referencyjne wystawia pozytywny lub negatywny wynik testu potwierdzającego.

Badanie – krew żylna, krew włośniczkowa, ślina?

Badanie na HIV można wykonać na różne sposoby:

1. Badanie krwi żylnej: jest najdokładniejsze, zwykle stosuje się je w placówkach medycznych. Po pobraniu próbki krwi trafia ona do laboratorium, gdzie odbywa się właściwa diagnostyka. Laboratorium przesyła wynik do osoby odpowiedzialnej za pobranie (lekarza), która przekazuje go pacjentowi. Wadą tego testu jest czasochłonność. Wynik jest zwykle dostępny po kilku dniach, a warunkiem jest druga wizyta w poradni. Ten test sprawdza obecność przeciwciał przeciwko HIV (HIV1 i HIV2) oraz antygenu p24.

2. Badanie krwi pobieranej z nakłucia palca (krew włośniczkowa): jest to badanie orientacyjne. Próbka krwi jest natychmiast badana w klinice, test przeprowadza konsultant przy użyciu przeznaczonego do tego zestawu do badań krwi. Ten rodzaj testu jest wiarygodny, ale wynik reaktywny zawsze wymaga weryfikacji przez badanie krwi żylnej. Zaletą jest otrzymanie wyniku zaraz po pobraniu, co pozwala na użycie w centrach kontaktowych, mobilnych karetkach itp. Test ten sprawdza obecność przeciwciał przeciwko HIV (typ HIV1 i HIV2), a niektóre rodzaje testów wykrywają również obecność antygenu p24.

3. Badanie śliny: do tego badania ślinę pobiera się poprzez wymaz z błon śluzowych jamy ustnej. Pobrana próbka jest zwykle natychmiast badana w poradni, test przeprowadza konsultant przy użyciu zestawu do badań śliny. Obecne szybkie testy śliny są wiarygodne, ale wynik reaktywny zawsze wymaga weryfikacji przez badanie krwi żylnej. Zaletą jest to, że nie ma konieczności pobierania krwi, a wynik jest szybki. Badanie umożliwia wyłącznie wykrywanie przeciwciał przeciwko wirusowi HIV (typ HIV1 i HIV2).

Badanie z kropli krwi lub z próbki śliny można nazwać szybkim testem z możliwością odczytania wyniku podczas badania. Czułość testów na początku zakażenia jest nieco niższa niż w przypadku standardowych metod laboratoryjnych, co wydłuża okienko serologiczne na początku zakażenia.

4. Istnieje również możliwość samo-testowania (testy z kropli krwi lub śliny, które można wykonać samemu), należy jednak uważać, czy dany rodzaj testu jest certyfikowany na taką formę zastosowania. Wadą jest to, że podczas wykonywania testu w domu, bez fachowego doradztwa, nie ma nikogo, kto mógłby pomóc w interpretacji wyniku. W przypadku reaktywności wymagane jest pobranie krwi żylnej.

W każdym punkcie konsultacyjno-diagostycznym test na zakażenie wirusem HIV powinien być poprzedzony tzw. poradnictwem przedtestowym. Przekazanie wyniku wiąże się z tzw. poradnictwem potestowym. Poradnictwa udziela przeszkolony doradca lub lekarz.

Test można wykonać imiennie lub anonimowo.

Najważniejsze jest uzyskanie od każdej badanej osoby informacji o sytuacji ryzykownej, na którą była narażona (seks bez zabezpieczenia, zażywanie narkotyków dożylnych itp.), czasie, jaki upłynął między sytuacją ryzykowną a badaniem, aby można było właściwie ocenić test. W celu monitorowania sytuacji ważna jest informacja odnośnie płci, wieku i regionu zamieszkania osoby badanej (nawet w przypadku badań anonimowych). Konsultant informuje również o sposobie przekazania wyniku testu.

W przypadku pozytywnego wyniku testu na przeciwciała wirusa HIV badany otrzymuje profesjonalne doradztwo potestowe od lekarza, zaleca się mu również leczenie w jednym z ośmiu ośrodków HIV w Republice Czeskiej. Przestrzeganie zaleceń lekarzy z ośrodków HIV odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu, by organizm ludzki jak najlepiej radził sobie z zakażeniem wirusem HIV i znacząco poprawia jakość życia zakażonego pacjenta.

Więcej informacji na stronie www.prevencehiv.cz